ALFONSO X [B 494 / V 77]
O que foi passar a
serra e non quis servir a terra é ora, entrant'a guerra,
que faroneja. Pois el agora tan muito
erra, maldito seja!
O que levou os
dinheiros e non troux'os cavaleiros, é por non ir nos
primeiros que faroneja. Pois que ven cõnos
prestumeiros, maldito seja!
O que filhou
gran soldada e nunca fez cavalgada, é por non ir a
Graada que faroneja. Se é ric'homen ou ha
mesnada, maldito seja!
O que meteu na
taleiga pouc'haver e muita meiga, é por non entrar na
Veiga que faroneja. Pois chus mole é que
manteiga, maldito seja!
ALFONSO X [B
495 / V 78]
Domingas Eanes houve sa baralha con üu genet', e foi mal
ferida; empero foi ela i tan ardida, que houve depois a vencer, sen
falha, e, de pran, venceu bõo cavaleiro; mais empero é-x'el tan
braceiro, que houv'end'ela de ficar colpada.
O colbe colheu-a per üa
malha da loriga, que era desvencida; e pesa-m'ende, porque essa ida, de
prez que houve máis, se Deus me valha, venceu ela; mais log'o
cavaleiro per sas armas o fez: com'er'arteiro, ja sempr'end'ela seerá
esmalhada.
E aquel mouro trouxe, com'arreite, dous companhões en toda
esta guerra; e demais ha preço que nunca erra de dar gran colpe con seu
tragazeite; e foi-a achaar con costa juso, e deu-lhi poren tal colpe de
suso, que ja a chaga nunca vai çarrada.
E dizen meges: »Quen usa tal
preit'e ha tal chaga, jamais nunca serra, se con quanta lãa ha en esta
terra a escaentassen, nen cõno azeite: porque a chaga non vai contra
juso, mais vai en redor, come perafuso, e por én muit'ha que é
fistolada».
ALFONSO X [B 496 / V 79]
O que da guerra levou
cavaleiros e a sa terra foi guardar
dinheiros, non ven al maio.
O que da
guerra se foi con maldade e a sa terra foi comprar
herdade, non ven al maio.
O que da
guerra se foi con nemiga, pero non veo quand'é
preitesía, non ven al maio.
O que tragía
o pano de linho, pero non veo polo San
Martinho, non ven al maio.
O que tragía
o pendón en quiço e non ten de seu padre o
viço, non ven al maio.
O que tragía o
pendón sen oito e a sa gente non dava pan
coito, non ven al maio.
O que tragía o
pendón sen sete e cinta ancha e mui gran
topete, non ven al maio.
O que tragía o
pendón sen tenda, per quant'agora sei de sa
fazenda, non ven al maio.
O que se foi
con medo dos martinhos e a sa terra foi bever-los
vinhos, non ven al maio.
O que, con
medo, fugiu da fronteira, pero tragía pendón sen
caldeira, non ven al maio.
O que ar
roubou os mouros malditos e a sa terra foi roubar
cabritos, non ven al maio.
O que da
guerra se foi con espanto e a sa terra ar foi armar
manto, non ven al maio.
O que da guerra
se foi con gran medo contra sa terra, espargendo
vedo, non ven al maio.
O que tragía
pendón de cadarço, macar non veo eno mes de
março, non ven al maio.
O que da guerra
foi per retraúdo, macar en Burgos fez pintar
escudo, non ven al maio.
CALDEIRÓN
[B 1619 / V 1152]
Üa donzela coitado d'amor por si me faz andar; e
en sas feituras falar quero eu, come namorado: rostr'agudo come
forón, barva no queix'e no granhón, e o ventre grand'e
inchado.
Sobrancelhas mesturadas, grandes e mui
cabeludas, sobre-los olhos merjudas; e as tetas pendoradas e mui
grandes, per boa fe; ha un palm'e meio no pé e no cos tres
polegadas.
A testa ten enrugada e os olhos encovados, dentes pintos
come dados... e a color de passada. Atal a fez Nostro Senhor: mui sen
doair'e sen sabor, des i mui pobr'e forçada.
DIEGO PEZELHO [B 1592
/ V 1124]
Meu senhor arcebispo, and'eu escomungado, porque fiz
lealdade: enganou-mi o pecado, soltade-m', ai,
senhor, e jurarei, mandado, que seja
traedor.
Se traiçón fezesse, nunca vo-la diría; mais, pois fiz
lealdade, vel por Santa María, soltade-m', ai,
senhor, e jurarei, mandado, que seja
traedor.
Per mia malaventura, tive un castelo en Sousa e dei-o a seu
don'e tenho que fiz gran cousa: soltade-m', ai,
senhor, e jurarei, mandado, que seja
traedor.
Per meus negros pecados, tive un castelo forte e dei-o a seu
dono, e hei medo da morte. Soltade-m', ai,
senhor, e jurarei, mandado, que seja
traedor.
DINÍS, Don [B 1534]
Tant'é Melión pecador e tant'é
fazedor de mal e tant'é un home infernal, que eu soo ben
sabedor, quanto o máis posso seer, que nunca poderá veer a face de
Nostro Senhor.
Tantos son os pecados seus e tan muit'é de mal
talán, que eu sõo certo, de pran, quant'aquest'é, amigos meus, que, por
quanto mal en el ha, que jamais nunca veerá en nëun temp'a face de
Deus.
El fez sempre mal e cuidou e jamais nunca fezo ben; e eu sõo
certo por én del que sempr'en mal andou; que nunca ja, pois assí
é, pode veer, per bõa fe, a face do que nos comprou.
DINÍS, Don
[B 1536]
De Joán Bol'and'eu maravilhado: u foi sen siso home tan
pastor e led'e ligeiro cavalgador, que tragía rocín bel'e loução, e
disse-m'ora aquí un seu vilão que o havía por múa cambiado.
E deste
cambio foi el enganado: d'ir dar un rocín feit'e corredor por üa muacha
revelador, que non sei hoj'home que a tirasse fora da vila, pero o
provasse; se x'el non for, non será tan ousado.
Mais non foi esto
senón seu pecado, que el mereceu a Nostro Senhor: ir seu rocín, de que el
gran sabor havía, dar por múa mal manhada, que non quería, pero mi a
doada dessen, nen andar dela embargado.
Melhor fora dar o rocín
dõado ca por tal muacha remusgador, que lh'home non guardará, se non
for el, que x'a vai ja-quanto conhocendo; mais se el fica, per quant'eu
entendo, seu cajón dela, ést'aventurado.
Mui máis quería, besta non
havendo, ant'ir de pé ca del'encavalgado.
DINÍS, Don [B
1539]
U noutro día seve Don Foán, a mí começou gran noj'a crecer de
muitas cousas que lh'oí dizer. Diss'el: «Ir-m'hei, ca ja se deitar
han». E dix'eu: «Boa ventura
hajades, porque vos ides e me
leixades».
E muit'enfadado de seu parlar, sev'i gran peça, se mi valha
Deus, e tosquiavan estes olhos meus. E quand'el disse: «Ir-me quer'eu
deitar», e dix'eu: «Bõa ventura
hajades, porque vos ides e me
leixades».
El seve muit'e diss'e parfiou, e a min creceu gran nojo
poren, e non soub'el se x'era mal, se ben. E quand'el disse: «Ja m'eu
deitar vou». Dixi-lh'eu: «Bõa ventura
hajades, porque vos ides e me
leixades».
DINÍS, Don [B 1540]
Disse-m'hoj'un cavaleiro que
jazía feramente un seu amigo doente, e buscava-lhi lorbaga. Dixi-lh'eu:
«Seguramente come-o praga por
praga»,
que el muitas vezes disse per essa per que a come, quantas
én nunca diss'home; e o que disse ben o paga, ca, come can que ha
fome, come-o praga por praga,
que el
muitas vezes disse; e jaz ora o astroso mui doent'e mui nojoso e, con
medo, per si caga; ca, come lobo
ravioso, come-o praga por
praga.
ESTEVAN DA GUARDA [B 1302 / V 907]
A molher d'Álvar
Rodríguiz tomou tal queixume, quando s'el foi d'aquén e a leixou, que, por
mal nen por ben, des que veo, nunca s'a el chegou nen quer chegar, se del
certa non é, jurando-lhe ante que, a bõa fe, non na er leixe como a
leixou.
E o cativo, per poder que ha, non na pode desta seita
partir nen per meaças nen pe-la ferir: ela por én neüa ren non
dá; mais, se a quer desta sanha tirar, a bõa fe lhe convén a jurar que
a non leixe en neún tempo ja.
ESTEVAN DA GUARDA [B 1306 / V
911]
Pois a todos avorrece este rogar avorrido de tal molher e
marido, que a min razón parece de trager,
por seu pedrolo, o filho doutro no
colo.
Pois ela trage camisa de sirgo tan ben lavrada, e vai a cada
pousada per algo, non é sen guisa de trager,
por seu pedrolo, o filho doutro no
colo.
Como Pero da Arruda foi da molher ajudado, non é mui
desaguisado, pois lh'esta faz tal ajuda, de
trager, por seu pedrolo, o filho doutro no
colo.
ESTEVAN DA GUARDA [B 1308 / V 913]
Pois teu preit'anda
juntando aquel que é do teu bando, di-me, doutor, como ou quando lhe
cuidas fazer enmenda: por quant'and'el
trabalhando com'apost'a ta fazenda.
Pois
con muitos ha baralha por te juntar prol sen falha, di, doutor, si Deus ti
valha, se lhe cuidas dar merenda: por quant'el por ti
trabalha com'apost'a ta fazenda.
Pois
anda tan aficado por teu preito haver juntado, di, doutor, cab'o
casado, que prol ten i ou quegenda o que toma tal
cuidado com'apost'a ta
fazenda?
ESTEVAN DA GUARDA [B 1309 / V 914]
Pois que te preças
d'haver sén comprido en trobar ben e en bõa razón, non faz mester a ti,
Fernán Chancón, d'ir entençar come torp'e avorrido nen te loares come quen
s'engana, e de palavras torpes e d'oufana e de posfaço seeres
partido;
ca sempre contan por encividade ao pastor preçar-se de gran
sén nen gran saber; por end'a ti convén, en quanto es atán pastor
d'idade, pois en tal alta razón meter-t'ousas, que punhes sempre, antr'as
outras cousas, de seeres partido de torpidade.
Non entendas que fazes
i cordura d'ires assí come torpe entençar, atrevendo-te que sabes
trobar, ante metes i teu feito en ventura; por én non queiras seer
enganado en tal razón, mais sei sempr'acordado de seeres parado de
loucura.
E pois en al es mans'e mesurado, non entences: sequer, serás
loado no én que tu es partido de bravura.
ESTEVAN DA GUARDA [B
1311 / V 916]
Donzela, quen quer que poser femença en qual vós sodes e
de que logar, e no parecer que vos Deus quis dar, entender pode, quant'é
mia creença, que, pois vos queren juntar casamento, non pod'haver i nen un
partimento se non se for per vossa negrigença.
E quen ben vir o vosso
contenente e as feituras e o parecer que vós havedes, ben
pod'entender en tod'aquesto, quant'é meu ciente, que, ben alí u vós casar
queredes, non se partirá que i non casedes senón per seerdes vós i
negrigente;
ca sei eu outra non de tal doairo nen de tal logar come
vós, de pran, con aguça que tomou de talán de casar cedo, non houv'i
contrairo; por én vos cómpre, se casar cuidades, de negrigente que sodes,
sejades mui aguçosa, sen outro desvairo.
|